1.մարթու տնտեսական գործունեության հետեվանքով առաջացած բնապահպանական հիմնախնդիրները:

2.գաղափար կենսոլորտի մասին և կենսոլորտի բաղադրիչները:

3.մուտացիաների դասակարգում:

Մուտացիաները լինում են՝

• ինքնաբուխ, առաջանում են ինքնաբերաբար օրգանիզմի ողջ կյանքի ընթացքում իր համար նորմալ շրջակա միջավայրի պայմանների դեպքում  10 -9 —  10^ -12 մոտավոր հաճախականությամբ յուրաքանչյուր նուկլեոտիդի բջջային գեներացիայի ընթացքում:
• Բազում ինքնաբախ Բազում ինքնաբախ նուկլեոտիդների  քիմիական փոփոխությունները հանգենում են մուտացիաների, որոնք առաջացնում են կրկնապատկման ժամանակ։ Օրինակ՝ ցիտոզինի ամինազերծման հետևանքով ԴՆԹ-ի շղթա կարող է ներառվել ուրացիլը  (առաջանում է ՈՒ-Գ զույգ համապատասխան Ց-Գ զույգի փոխարեն)։ ԴՆԹ-ի կրկնապատկման ժամանակ ուրացիլի փոխարեն շղթա է մտնում ադենինը ՝ առաջացնելով ՈՒ-Ա զույգ, իսկ հաջորդ կրկնապատման ժամանակ այն փոխարինվում է Տ-Ա զույգով, այսինքն՝ իրականանում է տրանզիցիա  կամ փոխարինում (պերիմիդինի կետային փոխարինումը մեկ ուրիշով կամ պուրինի փոխարինումը մեկ այլ պուրինով)։քիմիական փոփոխությունները հանգենում են մուտացիաների, որոնք առաջացնում են կրկնապատկման ժամանակ։ Օրինակ՝ ցիտոզինի ամինազերծման հետևանքով ԴՆԹ-ի շղթա կարող է ներառվել ուրացիլը (առաջանում է ՈՒ-Գ զույգ համապատասխան Ց-Գ զույգի փոխարեն)։

4.քրոմոսոմային և գենային մուտացյաներ:

Քրոմոսոմային աբեռացիա , քրոմոսոմային վերակառուցումներ, քրոմոսոմային մուտացիաներ, քրոմոսոմների կառուցվածքային փոփոխություններ, առաջանում են խզումների հետևանքով, որոնց սովորաբար հետևում է առաջացած հատվածների միացումն այլ հաջորդականությամբ։ Քրոմոսոմային աբեռացիան կարող է տեղի ունենալ ինչպես մեկ քրոմոսոմի սահմաններում, այնպես էլ հոմոլոգ և ոչ հոմոլոգ քրոմոսոմների միջև։ Քրոմոսոմային աբեռացիայի տիպերն են:

5.բույսերի և կենդանիների սելեկցիա դրանց դերը մարդու կյանքում և բնության մեջ:

Հարց 1

Ներկայացնել մանրամասն մեյոզի ողջ ընթացքը

Մեյոզ կամ բջջի ռեդուկցիոն բաժանում, էուկարիոտ բջիջների՝ կենդանիների, բույսերի և սնկերի սեռական բազմացման ժամանակ իրականացող բաժանման հատուկ եղանակ։ Մեյոզով կիսվող բջիջներում քրոմոսոմային հավաքակազմի քանակը կրճատվում է երկու անգամ՝ մեկ դիպլոիդ բջջից առաջանում են չորս հապլոիդ բջիջներ։ Մեյոզի արդյունքում առաջացած բջիջները, կամ գամետներ են (կենդանիների դեպքում), կամ սպորներ (բույսեր)։ Կենդանիների արական գամետներն անվանում են սպերմատոզոիդներ, իսկ իգականը՝ ձվաբջիջներ։ Մեյոզի ընթացքում երկու անգամ կրճատված քրոմսոմային հավաքակազմ ունեցող գամետները միաձուՄեյոզի առաջին փուլն սկսվում է այն բջիջների մոտ, որոնց յուրաքանչյուր քրոմոսոմն ունի երկու միանման զույգեր՝ հոմոլոգ քրոմոսոմ կազմված երկու քույր քրոմատիդներից։ Մեյոզի սկզբում հոմոլոգ քրոմոսոմները մոտենում են միմյանց հազվադեպ փոխանակում գենետիկական տեղեկատվություն կրոսինգովեր։Կրոսինգովերից հետո, յուրաքանչյուր զույգը բաժանվում է՝ գոյացնելով 2 առանձին հապլոիդ բջիջներ, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի մեկ քրոմոսոմ (երկու քրոմատիդ)։ Սա տեղի է ունենում մեյ

Հարց 2

Համեմատել միտոզը և մեյոզը

Միտոզից հետո ստացվում է երկու բջիջ, իսկ մեյոզից հետո ՝ չորս:2.Միտոզը տեղի է ունենում սոմատիկ բջիջներում, իսկ մեյոզը ՝ սեռական:

Միտոզից հետո դուստր բջիջներում քրոմոսոմների քանակը մնում է նույնը` ինչ մայրականում, իսկ մեյոզից հետո այն կրճատվում է 2 անգամ:

Միտոզից հետո ստացվում են սոմատիկ բջիջներըմարմնական բջիջներ, իսկ մեյոզից հետո ՝ սեռական բջիջները գամետները — սպերմատազոիդ և ձվաբջիջ: Բույսերում մեյոզից հետո առաջնում է սպորները։

Հարց 3

Ինչպես է տեղի ունենում բույսերի կրկնակի բեղմնավորում

Կրկնակի բեղմնավորումը բացահայտել է ռուս գիտնական Նավաշինը, բույսերի 2 տեսակի՝ շուշանի և արքայապսակի վրա կատարած հետազոտությունների ժամանակ։ Սաղմնային պարկը ութ կորիզանի բջիջ է, յուրաքանչյուր բևեռում չորսական։ Բևեռներից մեկական կորիզ շարժվում է դեպի կենտրոն և կազմում բևեռային կորիզներ։ Մեկ բևեռում մնացած 3 կորիզներից մեկը դառնում է ձվաբջջի կորիզ, մնացածները քայքայվում են։ Հապլոիդ միկրոսպորը զարգանում է փոշեպարկում, որպես փոշեհատիկ, որի կորիզը բաժանվում է 2 տարաչափ կորիզի՝ վեգետատիվ և գեներատիվ։ Վերջինս նորից է կիսվում և առաջացնում է երկու սերմնաբջիջ։Նրանցից մեկը շարժվում է դեպի ձվաբջջի կորիզը, միաձուլվում նրա հետ և առաջացնում դիպլոիդ զիգոտ, որն աճելով դառնում է սերմ։ Գեներատիվ մյուս կորիզը մոտենում է 2 բևեռային կորիզներին, միաձուլվում նրանց հետ։ Բեղմավորումից հետո սերմնաբողբոջից առաջանում է սերմը, իսկ վարսանդի սերմնարանից՝ պտուղը: Կրկնակի բեղմնավորումը ծաղկավոր բույսերի հիմնական առանձնահատուկ հատկանիշն է, որը ապահովել է նրանց կայուն զարգացումը երկրագնդի վրա:

Հարց 4

Գրել վիրուսներ թեման

Հարց 5

Համեմատել covid-19 վիրուսը օմիկռոն վիրուսի հետ

1 հարց

Ներկայացնել մանրամասն մեյոզի բոլոր փուլերը՝

Մեյոզ կամ բջջի ռեդուկցիոն բաժանում, էուկարիոտ բջիջների՝ կենդանիների, բույսերի և սնկերի սեռական բազմացման ժամանակ իրականացող բաժանման հատուկ եղանակ։ Մեյոզով կիսվող բջիջներում քրոմոսոմային հավաքակազմի քանակը կրճատվում է երկու անգամ՝ մեկ դիպլոիդ բջջից առաջանում են չորս հապլոիդ բջիջներ։ Մեյոզի արդյունքում առաջացած բջիջները, կամ գամետներ են (կենդանիների դեպքում), կամ սպորներ (բույսեր)։ Կենդանիների արական գամետներն անվանում են սպերմատոզոիդներ, իսկ իգականը՝ ձվաբջիջներ։ Մեյոզի ընթացքում երկու անգամ կրճատված քրոմսոմային հավաքակազմ ունեցող գամետները միաձուլվում են բեղմնավորման ընթացքում․ առաջացած զիգոտում քրոմոսոմների սկզբնական քանակը վերականգնվում է։

2 հարց

Որ բջջիներն են բազմանում մեյոզի եղանակով

3 հարց

Ինչով են իրարից տարբերվում Մեյոզը և Միտոզըա

1. Ինչ են իրենից ներկայացնում էուկարիոտ բջիջները (կենդանական և բուսական բջիջների կառուցվածք): Էուկարիոտիկ բջիջը մեկն է, որն ունի սահմանված միջուկ, որի մեջ հայտնաբերվում է օրգանիզմի գենետիկական նյութը (ԴՆԹ) ՝ պաշտպանված ցիտոպլազմայով և բջջային ծրարը կազմող թաղանթով:
2. Գրել պրոկարիոտ բջիջների մասին: Պրոկարիոտ , նույնպես գրված է պրոկարիոտ , ցանկացած օրգանիզմ, որի ներքին կորիզների բացակայության պատճառով կա հստակ միջուկ և այլ օրգաններ: Բակտերիաները ամենահայտնի պրոկարիոտիկ օրգանիզմներից են: Պրոկարիոտների ներքին թաղանթների բացակայությունը նրանց առանձնացնում է էուկարիոտներից: Պրոկարիոտը Բջջային թաղանթ կազմված է ֆոսֆոլիպիդներից և կազմում է որ բջջային առաջնային օսմոտիկ արգելքը: Ի ցիտոպլազմա պարունակում է ռիբոսոմներ, որոնք իրականացնում են սպիտակուցի սինթեզ , և երկլար դեզօքսիռիբոնուկլեինաթթու (ԴՆԹ) քրոմոսոմ, որը սովորաբար շրջանաձեւ է: Շատ պրոկարիոտներ պարունակում են նաև շրջանաձեւ ԴՆԹ-ի մոլեկուլներ, որոնք կոչվում են պլազմիդներ, բջիջների լրացուցիչ դիսպենսիվ գործառույթներով, ինչպիսիք են կոդավորող սպիտակուցները ՝ հակաբիոտիկները չակտիվացնելու համար: Որոշ պրոկարիոտներ ունեն դրոշակ:
3. Համառոտ ներկայարու բջջի օրգանոիդները (միտոքոնդրյուներ, քլորոպաստ, էնդոպլազմային ցանց, գոլջի կոմպլեքս և ռիբոսոմներ): Միտոքոնդրումներ, բջջի ընդհանուր նշանակության օրգանոիդներից են։ Հայտնաբերվել են բոլոր բուսական և կենդանական բջիջներում, ունեն 1-5 մկմ տրամագծով հատիկների, ձողիկների, թելիկների տեսք։ Ունի 5-7 մկմ երկարություն;

Էնդոպլազմային ցանց (նաև՝ ցիտոպլազմային ցանց), էնդոպլազմայի կոմպոնենտ։ Կազմված է բազմաթիվ խոռոչներից։ Համարվում է էուկարիոտ (կորիզավոր) բջիջների պարտադիր օրգանոիդը և նրանցում լավ զարգացած է։ Պրոկարիոտների (նախակորիզավորներ) մոտ բացակայում է։ Էնդոպլազմային ցանցի ծավալը կազմում է բջջի ծավալի միջինը 30%-50%;

Գոլջիի ապարատ, էնդոպլազմային ցանցի հետ սերտորեն կապված հարթ, միաշերտ մեմբրաններից կազմված խորշեր, խողովակների, ակոսների և բշտիկների համակարգ է, որտեղ ձևավորվում են լիզոսոմները, վակուոլները և սեկրետները, ընթանում է կուտակվում և դուրս են բերվում փոխանակության նյութերը։ Գոլջի կոմպլեքսը մասնակցում է պլազմային թաղանթի գոյացմանը։

Ռիբոսոմները բջջային ամենափոքր օրգանոիդներն են, սովորական լուսային մանրադիտակով անտեսանելի։ Պրոկարիոտ բջիջների ռիբոսոմների տրամագիծը 20 նմ, իսկ էուկարիոտիկ բջիջներինը՝ 25-30 նմ է։ Ռիբոսոմների հայտնաբերումը և նրանց ուսումնասիրությունը հնարավոր դարձավ միայն էլեկտրոնային մանրադիտակի օգնությամբ։

4.Ինչ է իրենից ներկայացնում միտոզը (բջի բաժանում): Միտոզը էուկարիոտ բջջի կորիզի բաժանումն է` քրոմոսոմնների թվի պահմանմամբ: Ի տրաբերություն մեյոզի, միտոտիկ բաժանումը տեղի է ունենում առանց բարդությունների, քանի որ չի ներառում պրոֆազի ընթացքում հոմոլոգ քրոմոսոմների կոնյուգացիա:

Միտոզի փուլերը.Միտոզը բջջային ցիկլի մի հատվածն է, սակայն այն բավականին բարդ է և իր մեջ ներառում է հինգ փուլեր`պրոֆազ, պրոմետաֆազ, մետաֆազ, անաֆազ, տելոֆազ:

5.Ներկայացրեք քրոմոսոմի կառուցվածքը: Քրոմոսոմները երևում են միայն բաժանվող բջիջներում. ունեն բարակ՝ 14 նմ տրամագծով թելերի ձև։ Քրոմոսոմներն ունեն բարդ կառուցվածք։ Բջջի բաժանման սկզբնական և միջին փուլերում նրանք կազմված են երկու իրար կցված թելանման կամ ձողաձև մարմնիկներից՝ քրոմատիդներից։ Վերջիններս ոլորված են գալարաձև և կախված գալարվածության աստիճանից, քրոմոսոմները փոխում են իրենց չափերը՝ երկարանում կամ կարճանում։ Քրոմատիդները իրենց հերթին կազմված են մեկ կամ մի քանի զույգ թելիկներից՝ քրոմանեմաներից՝ հունարեն նեմա-թել, որոնք լուսային մանրադիտակով տեսանելի ամենափոքր կառուցվածքներն են։

1.Համառոտ գրել վիրուսների մասին: Վիրուսները մարդու, կենդանիների և բույսերի վարակիչ հիվանդությունների մանրագույն հարուցիչներ են: Վիրուսների հարուցած հիվանդությունները հեշտությամբ փոխանցվում են հիվանդներից առողջներին և արագ տարածվում: Երկար ժամանակ ենթադրվում էր, որ վիրուսներն առաջացնում են միայն սուր զանգվածային հիվանդություններ: 

2.Ընտրել որևէ վիրուսային հիվանդություն նհարագրել ախտանշանները, վարակման աղբյուրները և բուժման մեթոդները։ Բնութադրվում են քիմիական և կառուցվածքային զգալի բազմազանությամբ։ Կազմված են գլխիկից և ելուստից։ Գլխիկը կազմված է սպիտակուցային թաղանթից և դրա ներսում ամփոփված ԴնԹ-ից կամ ՌՆԹ-ից։ Ելուստում գտնվում է պատյանով ծածկված դատարկ ձողր։ Կպչելով տիրոջ (բակտերիայի) բջջին,  բակտերիոֆագերի ելուստի պատյանը կծկվում է, մերկացնելով ձողը, այն ծակում է բջջապատը և նուկլեինաթթուն սրսկում բջջի մեջ։

3. Ինչ է իրենից ներկայացնում նախակորիզավորները, ներկայացրու նրանց կառուցվածքը։. Նախակորիզավորներում, որոնք չունեն բջջակորիզ, ցիտոպլազման պլազմային թաղանթից ներս եցած ամեն ինչն է:Ե՛վ նախակորիզավորների, և՛ կորիզավորների ցիտոպլազմայի հիմնական բաղադրիչներից մեկը դոնդողանման ցիտոզոլն է՝ ջրային լուծույթ, որը պարունակում է իոններ, փոքր մոլեկուլներ և մակրոմոլեկուլներ:

4.Գրել ֆոտոսինթեզի և քեմոսինթեզի մասին։ Ֆոտոսինթեզ ածխաթթու գազից և ջրից` լույսի ազդեցության տակ օրգանական նյութերի առաջացումն է։ Ֆոտոսինթեզի վրա ազդող գործոններ

Գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության համար կարևոր նշանակություն ունեն ֆոտոսինթեզի արագությունը, որը կախված է բազմաթիվ գործոններից։ Լուսավորվածությունը, ածխաթթու գազի կոնցենտրացիան և ջերմաստիճանը այն գլխավոր գործոններից են, որոնցից կախված է ֆոտոսինթեզի արագությունը։ Ֆոտոսինթեզի տեսակները. Ոչ քլորոֆիլային ֆոտոսինթեզ. Քլորոֆիլային ֆոտոսինթեզ

https://hy.m.wikipedia.org/wiki/Ֆոտոսինթեզ

Քեմոսինթեզ.

Պլաստիկ փոխանակություն

Պլաստիկ փոխանակության ռեակցիաների մեջ ամենակարևոր նշանակությունն ունեցող սպիտակուցների կենսասինթեզն է։ Յուրաքանչյուր տեսակի բջիջ ունի յուրահատուկ սպիտակուցներ, որոնք բնորոշ են միայն տվյալ տեսակին։ Նման սպիտակուցները սինթեզելու հատկությունը ժառանգաբար բջջից բջիջ է անցնում, և պահպանվում է ամբողջ կյանքի ընթացքում։ Բոլոր բջիջները կյանքի ընթացքում սպիտակուց են սինթեզում, քանի որ բնականոն կենսագործունեության ընթացքում սպիտակուցները աստիճանաբար բնափոխվում են, դրանց կառուցվածքն և ֆունկցիան խախտվում են։

Պլաստիկ փոխանակության եղանակներից են քեմոսինթեզը և ֆոտոսինթեզը։

Քեմոսինթեզը այս փոխանակությունն (այլ կերպ այն կոչվում է նաև ասիմիլյացիա) արտացոլում է բջջում տեղի ունեցող օրգանական նյութերի կենսասինթեզի գործընթացները։. Կարևոր քեմոսինթեզողներից են նիտրիֆիկացնող բակտերիաները։ 

http://Կարևոր քեմոսինթեզողներից են նիտրիֆիկացնող բակտերիաները։

5.Պատմել բջջի հիմնական օրգանոիդների մասին։

Բջջի կառուցվածք

Բջիջները լինում են երկու տեսակ՝ էուկարիոտներ, որոնք ունեն կորիզ և պրոկարիոտներ՝ որոնք չունեն։ Պրոկարիոտները միաբջիջ օրգանիզմներ են, իսկ էուկարիոտները կարող են լինեն միաբջիջ և բազմաբջիջ։

Օրգանոիդներ

Օրգանոիդները մասնագիտացված մշտական կազմավորումներ են, որոնք կատարում են որոշակի ֆունկցիա։

Օրգանոիդներն են՝

• Էնդոպլազմային ցանց
• Գոլջիի համալիր
• Ռիբոսոմներ
• Միտոքոնդրիումներ
• Ցետրիոլներ
• Լիզոսոմներ
• Պլաստիդներ
• Վակուոլներ
• Ներառուկներ
• Բջջակորիզ
• Կորիզակ.

Տարբերում են՝ ընդհանուր նշանակության օրգանոիդներ և հատուկ նշանակության օրգանոիդներ։

• Հատուկ նշանակության օրգանոիդները բնորոշ են միայն որոշակի բջիջներին
• Ընդհանուր նշանակության օրգանոիդները բաժանվում են 2 խմբի՝ մեմբրանային և ոչ մեմբրանային։
• կմախքային
• հենարանային օրգանելներ, որոնք ապահովում են օրգանիզմի պաշտպանությունը մեխանիկական, քիմիական և այլ վնասակար ազդեցություններից 

6.Գրել սպիտակուցների սինթեզի մասին։. Սպիտակուցների կենսասինթեզ, կենդանի օրգանիզմների բջիջներում ամինաթթուներից սպիտակուցների առաջացման պրոցես։ Սպիտակուցի սինթեզի համար նահրաժեշտ ամինաթթուները ռիբոսոմններ են հասցվում տրանսպորտային ՌՆԹ-ի միջոցով:  https://www.doctors.am/symptoms/spitakutsi-sintez6

1.Կենսաբանությունը որպես գիտություն :

Կենսաբանություն (հուն βιολογία; հին հուն βίος՝ կյանք և λόγος (լոգոս)՝ գիտություն), բիոլոգիա, բնական գիտություն, որն ուսումնասիրում է կյանքըև կենդանի օրգանիզմները դրանց ֆիզիկական և քիմիական կառուցվածքը, գործառույթը, զարգացումը և էվոլուցիան։

2.Կենսաբանության մասնաճյուղերը և կապը  այլ գիտությունների հետ:

Կենսաբանության բնագավառները բաժանվում են ըստ կյանքի կազմավորման մակարդակների, հետազոտվող օրգանիզմի տեսակի և հետազոտման մեթոդի կենսաքիմիան,որը, օրինակ ուսումնասիրում է կյանքի քիմիան, մոլեկուլային կենսաբանությունը կենսամոլեկուլների միջև բարդ փոխհարաբերությունները, բջջաբանությունը, ֆիզիոլոգիան և այլն։

3.Կենսաբանական համակարգերը որպես կենսաբանության ուսումնասիրման առարկա :

Մանրէաբանություն, ֆիզիոլոգիա-անատոմիա, բջջաբանություն,  էվոլուցիոն տեսություն։

4.Կենդանի բնության ուսումնասիրման մեթոդները:

Կենդանի բնության ուսումնասիրման մեթոդներն են դիտումը, փորձը և չափումները։

5.Կենսաբանության տեսությունների գաղափարների վարկածների մասին վերլուծություն արեք:

Բջջային տեսություն ըստ որի՝ բջիջը համարվում է կյանքի պարզագույն միավորը, էվոլյուցիոնտեսություն, գենային տեսություն ըստ որի՝ գենը համարվում է ժառանգականության հիմքը, էներգիայի սպառման և ձևափոխման սկզբունքը և հոմեոստազ: